Bewoners en Bestuur
De Utrechter staat centraal in onze dienstverlening. Omdat we willen dat iedere inwoner zich gezien, gehoord en begrepen voelt, gaan we extra investeren in het leveren van maatwerk. Met onze dienstverlening willen we een gastvrije en inclusieve gemeente zijn en blijven. We meten en toetsen doorlopend de behoeften van onze inwoner door het uitvoeren van data-analyses en klanttevredenheidsonderzoeken. Hiermee kunnen we de kwaliteit van onze dienstverlening blijven verbeteren.
Een fundamentele taak van de gemeente is het betrouwbaar beheren en onderhouden van de gegevens in de Basisregistratie Personen (BRP). In 2022 investeren we in de kwaliteit van de BRP door onder meer een eigen kwaliteitsmonitoring. Burgerzaken, Werk en Inkomen en Vergunningen Toezicht en Handhaving onderzoeken het komende jaar 1.000 risicoadressen. Dit doen we op basis van de aangeleverde risico-adressen van de Landelijke Aanpak Adreskwaliteit en op grond van lokale aanwijzingen. Hiermee willen we criminaliteit en ondermijning terugdringen.
Een andere belangrijke taak in 2022 is het organiseren van de gemeenteraadsverkiezingen in maart. Ook dit willen we zoveel mogelijk samen met de stad doen.
Bewoners, ondernemers, het stadsbestuur en de gemeenteraad: samen maken we de stad. Daarom vindt het college het van groot belang om inwoners en organisaties te betrekken bij besluiten. Zodat bewoners en organisaties mee kunnen denken en beslissen over onderwerpen die hen aangaan. We faciliteren Inwoners en organisaties bij hun initiatieven in de stad.
Ruimtelijke Ontwikkeling, Wonen en Erfgoed
Utrecht is een aantrekkelijke stad waar steeds meer mensen willen wonen en werken. We willen groeien op een manier die aansluit bij onze ambitie van Gezond Stedelijk Leven voor Iedereen.
Deze verstedelijking moet hand in hand gaan met kwaliteit en leefbaarheid. De energietransitie, de mobiliteitstransitie, de kwaliteit van de openbare ruimte, kwalitatief hoogwaardig groen en mogelijkheden tot beweging en recreatie zijn onlosmakelijk verbonden met de stedelijke ontwikkelingsprojecten die op stapel staan. Bovendien maken we per project afspraken over de gewenste woningmix. Hierdoor zorgen we voor meer gemengde wijken en is er een betere spreiding van soorten woningen over de stad. Dit is ook vastgelegd in de woonvisie .
In 2022 is de groeiende stad zichtbaar en tastbaar in gebieden zoals het Stationsgebied, de Merwedekanaalzone, Cartesiusdriehoek, Wisselspoor en Leidsche Rijn. De inzet op kwaliteitsverbetering is zichtbaar in onder meer de wijkaanpak Samen voor Overvecht, herinrichting Kanaleneiland Noord, aanpak openbare ruimte Binnenstad en Rotsoord. Ook werken we in 2022 aan het mogelijk maken van nieuwe ontwikkelingen die zorgen dat de stad kan groeien en tegelijkertijd ook ervoor zorgen dat de stad kwalitatief beter wordt. Dat doen we onder andere met de in 2022 vast te stellen omgevingsvisies voor Kanaleneiland, USP en Jaarbeurs, bestemmingsplan fase 1 Merwede en omgevingsplan Groenewoud.
Duurzaamheid
We werken de komende jaren aan de overstap naar schone energie. Dat doen we op drie manieren:
- We helpen inwoners en ondernemers om woningen en gebouwen te isoleren en energie te besparen. In 2022 leggen we daarvoor het actieplan besparen aan de raad voor.
- We gaan alle energie duurzaam opwekken. In 2022 werken we daarvoor verder aan projecten zoals Energielandschap Rijnenburg en een aantal zonnevelden (Meijewetering, geluidswal A12, Nedereindse plas en Haarrijnseplas).
- We stappen buurt voor buurt over op duurzame manieren van koken en verwarmen. Daarvoor leggen we samen met onze partners warmtenetten aan en versterken we het elektriciteitsnetwerk. Na besluitvorming over de Transitievisie Warmte eind 2021 gaat vanaf 2022 de wijkgerichte aanpak echt van start en leggen dit vast in wijkuitvoeringsplannen, we beginnen met Overvecht Noord.
Utrecht werkt in 2022 verder aan een gezond leefklimaat en een duurzame leefomgeving. Op 5 november 2020 is in de gemeenteraad de aanpak Utrecht Circulair 2020-2023 vastgesteld. Om de doelstelling te halen om in 2050 volledig circulair te zijn, moeten we in 2030 50% minder primaire grondstoffen gebruiken. Belangrijke prioriteiten binnen deze aanpak zijn circulaire gebiedsontwikkeling en circulair bouwen. Er zijn al goede stappen gezet, maar aanpassing van de huidige bouwwijze verdient speciale aandacht.
Bereikbaarheid
In 2022 werken we ambitieus verder aan een goed bereikbare, gezonde stad:
- We stellen het Agenda Mobiliteitsplan op, waarin staat hoe we de komende vijf jaar stapsgewijs de doelen van het Mobiliteitsplan 2040 realiseren. Dit plan geeft ook een doorkijk naar de langere termijn.
- We gaan verder aan de slag met de Parkeervisie: de nieuwe parkeernormen voor (nieuw)bouwontwikkelingen en de procedure voor de invoering van betaald parkeren. De laatste vier delen van de visie (aanpak parkeren openbare ruimte, fietsparkeren, parkeren en toegankelijkheid en parkeerhubs) worden ter besluitvorming aan de Raad voorgelegd.
- Samen met Rijk en regio voeren we gebiedsonderzoeken uit en werken we aan een mobiliteitsstrategie. Dit doen we om in 2022 gezamenlijk keuzes te kunnen maken over de benodigde investeringen in OV, weg en fiets in relatie tot te ontwikkelen gebieden.
- We starten met de uitvoering van vier van de no regret-maatregelen van U Ned:
- Utrecht om de zuid (fietsroutes tussen Merwedekanaalzone/Nieuwegein en USP)
- Utrecht om de noord’ (fietsroute tussen Utrecht Centraal en USP)
- Realisatie Hoogwaardig Openbaar Vervoer Europalaan-Zuid
- Verbetering OV-verbinding station Overvecht-USP
- We starten met de uitvoering van de mobiliteitsprojecten om de economische schade van de coronacrisis te herstellen. Dit zijn investeringen in fietsinfrastructuur (spreiding en veiligheid), waarbij in de uitvoering een combinatie gemaakt wordt met vergroening, klimaatmaatregelen en stimuleren van sport en bewegen in de openbare ruimte. Een aantal voorbeelden van deze projecten: Jutfaseweg als fietsstraat, fietsonderdoorgang Lombokplein en snelfietsroutes naar Woerden/Veenendaal.
- We gaan door met de uitvoering van mobiliteitsprogramma. We werken aan de inrichting voor 30 kilometer per uur, aan dynamisch verkeersmanagement, schoon goederenvervoer en deelmobiliteit en nemen maatregelen voor de verkeersveiligheid.
Openbare Ruimte en Groen
We werken aan gezond stedelijk leven voor iedereen. Groen dichtbij huis en voldoende groen in en om de stad is van cruciaal belang voor de gezondheid van onze inwoners, om de veranderingen in het klimaat op te vangen en voor de biodiversiteit. Omdat de stad groeit, groeit het groen in gelijke mate mee. Daarom ontwikkelen we de stad vanuit het principe 'Groen, tenzij… '. We verwijderen waar mogelijk verharding en voegen groen toe in de openbare ruimte. Om de verdichtingsopgave in balans te houden met de groenopgave vraagt dit een 'schaalsprong' voor groen. Deze schaalsprong voor groen voeren we uit op vijf niveaus. Voor 2022 staan per niveau de volgende activiteiten en samenwerking op de planning:
- Bij het vergroenen van straten en buurten voeren we vergroeningsprojecten uit in Rivierenwijk en langs het Groene Lint en, ommetjes in Noordwest.
- Bij de aanleg van groenblauwe routes langs wegen en water herinrichten we een deel van de Johan Wagenaarkade als onderdeel van het rondje Stadseiland.
- Bij het ontwikkelen van nieuwe parkgebieden realiseren we een nieuw park in Werkspoorkwartier.
- Bij de groene scheggen voeren we het eerste deel uit van het Landschapspark Oud Zuilen en een deel van het Lunettenpark.
- Het aanleggen van groen buiten de stad doen we samen met onze regiopartners.
2022 staat in het teken van 900 jaar Utrecht. Dit vieren we ook op een groene manier door het plaatsen van tien herinneringsbomen en door het planten van 900 bomen in onze stad (waarvan een deel bij particulieren) in 2021 en 2022.
Wij vinden biodiversiteit belangrijk, daarom kijken we steeds beter welke soorten waar thuishoren en beschouwen we vaker soorten niet als ongewenst maar laten we ze staan. Veel van deze soorten vervullen ook een belangrijke rol voor bijen en vlinders.
We zorgen voor voldoende kwalitatief goede speelruimte in buurten en voor alle leeftijden aangename verblijfs-en ontmoetingsplekken. Hierbij is ook nadrukkelijk aandacht voor het vergroenen en klimaatbestendig maken van speelplekken in de openbare ruimte.
We willen het water- en rioleringssysteem in Utrecht gezond, robuust en toekomstbestendig houden. De komende 30 jaar gaan we daarom bijna 500 kilometer riolering vervangen. We voeren de jaarlijkse vervanging de komende vijftien jaar stapsgewijs op. In 2022 vervangen we 6,2 kilometerriolering, bovenop vervanging die vanuit 2021 doorloopt.
Omdat een groot deel van het gemeentelijke oppervlak geen openbare ruimte is of niet in eigendom is van de gemeente, gaan we door met de campagne Waterproof030 en Operatie Steenbreek. Daarnaast voeren we een nieuwe subsidieregeling in voor het watervriendelijk inrichten van terreinen van maatschappelijke voorzieningen zoals scholen en kinderdagverblijven.
We voeren groot onderhoud uit in openbare ruimte zoals aan wegen, bruggen en openbare verlichting en groen. Dat doen we op basis van de Nota Beheer Openbare Ruimte (BOR) en een meerjarenplanning die we afstemmen met andere programma’s. Daarbij lopen we ook achterstallig onderhoud in, zoals in Kanaleneiland-Noord.
We starten de uitvoering van het in 2021 vastgestelde Programmaplan wervengebied . We werken aan de voorbereiding en uitvoering van het herstel van wal- en kluismuren en van middeleeuwse werf- en straatkelders. Ook nemen we maatregelen en treffen voorbereidingen om schade aan erfgoed te voorkomen. Met (kelder)eigenaren en beheerders gaan we in overleg om samen te werken en afspraken te maken over het herstel en de financiering daarvan van middeleeuwse kelders.
We maken de openbare ruimte schoon en stimuleren gebruikers van de openbare ruimte om deze schoon te houden. Ondanks de ondersteuning van vrijwilligers is het schoonmaken en -houden van de openbare ruimte ook in 2022 een grote opgave.
Zoveel mogelijk grondstoffen uit het huishoudelijk afval moeten hergebruikt worden. Het inzamelsysteem van huishoudelijk afval wordt daarom zo ingericht dat het voor al onze inwoners mogelijk is om hier een goede bijdrage aan te leveren. Dit kunnen ze bijvoorbeeld doen door het bronscheiden van grondstoffen zoals groente, fruit, etensresten en papier en karton. Het nascheiden van plastic, blik en pak uit restafval levert ook een belangrijke bijdrage aan het hergebruik van grondstoffen. De invoering van nascheiding voeren we per wijk in. We verwachten dit in 2022 af te ronden.
Economie & Werkgelegenheid voor iedereen
Vanuit het programma Economie & Werkgelegenheid voor Iedereen werken we aan een Utrechtse economie die past bij de groei van en ontwikkelingen in de stad. Het jaar 2022 staat in het teken van herstel. Samen met het bedrijfsleven, kennis- en onderwijsinstellingen zetten we in op versterking van het vestigings- en investeringsklimaat en werken we aan een vermindering van de mismatch op de arbeidsmarkt. Concreet zetten we onze inzet in de binnenstad voort via onze aanpak Morgen Mooier Maken (bijvoorbeeld subsidiëren van initiatieven die op korte en lange termijn bijdragen aan het beperken van de leegstand).
We stimuleren de marktgroepen “bouw, techniek en energietransitie”, “ICT en digitale vaardigheden”, “gezondheid” en “onderwijs”. Zij vormen het hart van de Utrechtse economische structuur en bieden een grote kans op toekomstbestendige werkgelegenheid. Deze sectoren hebben een tekort aan gekwalificeerd personeel, dat ook de komende jaren naar verwachting aanhoudt. Concreet geven we een vervolg aan de in 2021 gestarte pilot “Regionaal Talent en Transferpunt Zorg en Welzijn” (RTTP), waarin we met circa acht bij Utrechtzorg aangesloten zorgverleners ervaring opdoen om via een op vaardigheden gerichte aanpak werkzoekenden (veelal uit krimpsectoren) toe te leiden naar duurzame functies in de zorg.
Nieuw in 2022 is de extra inzet om kwetsbare ondernemers te ondersteunen. Dit doen we zowel vanuit het programma Economie & Werkgelegenheid voor Iedereen als vanuit de coronamaatregelenpakketten. Specifiek voeren we de nadere subsidieregeling uit voor tegemoetkoming door coronamaatregelen getroffen ondernemers voor de stijging van de OZB niet-woningen.
Werk en inkomen
We verwachten dat de maatschappelijke en economische impact van de coronacrisis in 2022 verder afneemt en de arbeidsmarkt zich herstelt. De prognose is dat de werkloosheid in 2022 vrijwel gelijk is aan het gemiddelde van voor de crisis. Desondanks verwachten we het komend jaar nog een extra instroom van mensen die hun maximum WW-uitkering hebben bereikt, zowel jongeren als ex-ondernemers. Op basis van dit scenario verwachten we in Utrecht eind 2022 tussen de 10.300 en 10.500 bijstandsgerechtigden.
Hoewel het naar verwachting de komende tijd beter gaat met de economie en de vraag naar arbeidskrachten groeit, heeft de crisis voor bepaalde groepen ook in 2022 nog financiële en sociale gevolgen. Het is van belang om extra te blijven investeren in kwetsbare groepen. Wij zien dat met name jongeren zonder startkwalificatie en ZZP’ers geraakt zijn door de gevolgen van de coronacrisis. In 2022 zetten we daarom specifiek in op jongeren om hen bestaanszekerheid en perspectief op werk te bieden. We ontwikkelen een nieuwe dienstverleningsvisie, waarbij de leefwereld van jongeren centraal staat.
Voor ondernemers komt er in het najaar van 2021 een einde aan de tijdelijke ondersteunings-maatregelen. Een deel van deze ondernemers zal ook na deze periode extra hulp van ons nodig hebben. In 2022 wordt extra ingezet op ondersteunende dienstverlening voor deze groep. Deze dienstverlening is met name gericht op het versterken van ondernemersvaardigheden, ondersteuning bij administratie en geldzorgen en op heroriëntatie. Ook bij onze inzet op het toegankelijk maken van de armoederegelingen hebben we extra oog voor deze doelgroep.
In 2022 werken we voortvarend verder aan de actieagenda Utrechters Schuldenvrij. Met deze actieagenda bieden we Utrechters met schulden eerder hulp, bieden we hulp die past bij de persoonlijke situatie van inwoners en we helpen inwoners blijvend uit de schulden. In 2022 geven we een extra impuls aan deze aanpak:
- De aanpak vroegsignalering van schulden wordt intensiveren we. We krijgen meer signalen van nutsbedrijven en zorgverzekeraars over betalingsachterstanden en bieden bij ieder signaal hulp aan de betreffende inwoner.
- Met de Coronasanering gaan we inwoners sneller helpen om problematische schulden op te lossen.
- In onze dienstverlening houden we meer rekening met de gevolgen van geld(stress) op gezondheid.
Onderwijs
De programmabegroting Onderwijs 2022 is ingedeeld in de vier opgaven: Gelijke Kansen, De Beste Leraren, Goede onderwijshuisvesting, Aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt
Gelijke onderwijskansen voor ieder kind is een van de speerpunten uit de Utrechtse Onderwijs Agenda 2019-2022. In 2020 is Utrecht daarom toegetreden tot de Gelijke Kansen Alliantie.
In 2021 is het Nationaal Programma Onderwijs gepresenteerd. In 2022 gaan we hiermee aan de slag door het bevorderen van het welbevinden van leerlingen en het verbeteren van de samenwerking tussen scholen onderling en tussen onderwijs, zorg en welzijn.
Het is onze grote ambitie om te zorgen voor voldoende professionals en passende huisvesting om onderwijs te bieden dat kinderen en jongeren uitdaagt, van hoge kwaliteit is, talent verzilvert en kansen vergroot. Samen met scholen en opleiders uit de stad hebben we daarom het actieplan Utrecht Leert! opgesteld. Met dit actieplan werkt de gemeente Utrecht samen met het Primair Onderwijs, het Voortgezet Onderwijs, MBO-instellingen en opleidingen voor de onderwijssector om te zorgen voor voldoende en kwalitatief goed onderwijspersoneel. In 2021 en 2022 gaan we door met het uitvoeren van dit actieplan. Daarnaast zorgt Utrecht voor passende schoolgebouwen met voldoende omvang.
In de leeftijd van 12 tot 23 jaar speelt het voortgezet- en middelbaar beroepsonderwijs een belangrijke rol in het verbeteren van kansen op een goede deelname aan de samenleving. Het streven is dat zoveel mogelijk jongeren een startkwalificatie behalen en doorstromen naar een baan die past bij hun mogelijkheden en talenten.
Ondersteuning op Maat
We willen dat alle Utrechtse kinderen gezond en veilig kunnen opgroeien en hun talenten kunnen ontwikkelen. Om dit te realiseren zetten we in op een sterke sociale basis in de buurt en zorg dichtbij en op maat. We hebben belangrijke stappen gezet in ons zorglandschap, bijvoorbeeld met de komst van KOOS, Spoor030 en Yeph, en zetten onze aanpak ook in 2022 voort. We zien echter ook knelpunten ontstaan in de beschikbaarheid van zorg. Mede door corona zijn wachttijden in de zorg toegenomen en is de problematiek complexer geworden. Tegelijkertijd is er landelijk nog geen structurele zekerheid over voldoende financiering voor uitvoering van de jeugdwet. De knelpunten die we zien vragen om extra inzet in 2022.
In 2022 gaan we binnen onze bestaande opgaven extra inzetten op:
- tijdig passende hulp bieden (terugdringen wachttijden);
- de beweging Wel thuis: kinderen zo thuis mogelijk laten opgroeien;
- vergroten van de veerkracht, meer normaliseren en uitgaan van mogelijkheden;
- vergroten van de inzet op huisartsenpraktijken;
- versterken van de kernpartneraanpak (JGZ, leerplicht, swv passend onderwijs en het buurtteam) op school en de samenwerking met de sociale basis (zoals jongerenwerk en sport);
- vereenvoudiging van de jeugdbeschermingsketen.
We verwachten dat in 2022 de vraag naar hulp en ondersteuning door volwassenen verder zal toenemen als gevolg van de toenemende vergrijzing, de beweging van wonen in een instelling naar wonen met ondersteuning in een thuissituatie, de groei van de stad én de gevolgen van de corona. Daarom werken wij verder aan optimaliseren van het zorglandschap door:
- De buurtteams prioriteit te geven aan het thema bestaanszekerheid en de ondersteuning van inwoners met financiële problemen.
- Uitvoering van een tussentijdse evaluatie van inzet vanuit de buurtteamorganisaties, U-Centraal en Dock.
- nieuwe contracten met een beperkt aantal aanbieders van Hulp bij Huishouden die meer wijkgericht gaan werken
- Vernieuwing van het vervoerssysteem in een programma met provincie en regiogemeenten.
- In samenwerking met de U16 ons voor te bereiden op de decentralisatie van Beschermd Wonen naar alle gemeenten in de regio en daarbij te werken aan een verandering in de Toegang tot Beschermd Wonen.
- Regie te voeren op het inburgeringstraject van nieuwkomers op basis van de Wet Inburgering per 1 januari 2022.
Volksgezondheid
Het is onze belangrijkste opgave om voor iedereen gezondheidswinst te behalen en gezondheidsverschillen tussen (groepen) inwoners te verkleinen. In 2022 zal corona nog impact hebben op de gezondheid van Utrechters en deels de al bestaande gezondheidsverschillen vergroten. Onze ambitie om deze verschillen terug te dringen is daarmee urgenter geworden dan ooit. Tegelijkertijd staat er op de haalbaarheid van deze ambitie, mede door de coronacrisis, meer druk dan ooit.
We werken in 2022 aan gezondheid door ons in het bijzonder te richten op: leefstijl, mentale factoren en stress, zorg- en hulpverlening, fysieke leefomgeving en sociale leefomgeving. Dit doen we voor alle inwoners. Bijvoorbeeld door het uitvoeren van de Jeugdgezondheidszorg. Of door ons juist in te zetten voor specifieke groepen inwoners die iets meer, extra’s of anders nodig hebben om zich gezond te voelen. Een voorbeeld hiervan is inzet specifiek voor inwoners met geldzorgen (programma Werk en Inkomen). In onze werkwijze en dienstverlening nemen we ontwikkelingen en geleerde lessen vanuit coronatijd mee.
In 2021 hebben we meer zicht gekregen op gezondheidsverschillen in de stad met de VMU Speciale uitgave gezondheidsverschillen en kansengelijkheid . In 2022 krijgt deze uitgave een update. Deze monitor levert aangrijpingspunten voor de verdere ontwikkeling van de Utrechtse aanpak van gezondheidsverschillen. We maken in 2022 de integrale aanpak op gezondheid en gezondheidsverschillen inzichtelijk, agenderen dit vraagstuk breed, en laten gezondheidsafwegingen zien.
Ook werken we aan het vergroten van gezondheidskennis. In 2022 publiceren we het nieuwe Utrechts Gezondheidsprofiel (UGP). Hierin presenteren we de belangrijkste ontwikkelingen rond de volksgezondheid in Utrecht. Ook gaan we in 2022 de veerkracht van de stad monitoren om te zien of er aanvullende maatregelen nodig zijn om de negatieve impact van corona tegen te gaan.
Veiligheid
Het Programma Veiligheid 2022 zet in op het verminderen van de criminaliteit, verbeteren van onveiligheidsgevoelens bij burgers en het voorkomen en bestrijden van incidenten, ordeverstoringen en crisis. Daarnaast hebben we te maken met de groeiende stad die ook zorgt voor groei van de veiligheidsopgaven zowel in aantal, urgentie, complexiteit als impact.
De stad moet niet alleen gezond zijn, maar ook veilig om te wonen, te bezoeken en te ondernemen. De veiligheidsorganisatie zet zich op stedelijk en wijkniveau in om te voorkomen dat Utrecht in toenemende mate een podium wordt voor protestacties, wanordelijkheden, radicalisering en polarisering en dat ondermijnende criminaliteit de economische crisis benut om terrein te veroveren.
De maatschappelijke gevolgen van de coronacrisis en de groei van stad hebben invloed op het werkveld van Openbare Orde en Veiligheid (OOV). In 2022 richt OVV zich met name op:
- het versterken van de veilige en leefbare stad en tegengaan van polarisering (onder andere zichtbaar door toename aantal rellen en demonstraties)
- het verhogen van digitale weerbaarheid om zo stijging cybercrime tegen te gaan
- tegensturen op ondermijning door vroegsignalering en bieden van betere perspectieven
- versterking van persoonsgerichte aanpak en van het zorg- en veiligheidsdomein.
Cultuur
Kunst en Cultuur kleuren onze stad en zijn onmisbaar om onze de ambitie om Gezond Stedelijk Leven voor Iedereen mogelijk te maken. Kunst en cultuur verbinden, zetten aan het denken, roepen emotie op en zorgen voor ontspanning. Dit is belangrijk voor ons mentale en fysieke gevoel van welzijn, onze individuele veerkracht en de veerkracht van de stad. Zeker na de afgelopen periode waarin onze stad op slot zat, kan cultuur een belangrijke bijdrage leveren om de stad weer levendig te maken en om inwoners aan elkaar te verbinden. Bovendien maken kunst en cultuur de stad dynamisch en aantrekkelijk, ook voor bedrijven en bezoekers van buiten de stad. Onze stad wil een inclusieve en toegankelijke culturele metropool zijn, met een rijk palet aan disciplines en genres die passen bij de groei van de stad.
Ook de culturele sector is hard getroffen door de gevolgen van de coronacrisis. Daarom zetten wij in 2022 in op het herstel van de culturele sector in Utrecht. Als gemeente bieden we kunstenaars en culturele instellingen daarom de middelen en de ruimte om zich artistiek te ontplooien en is er artistiek, fysiek en financieel genoeg ruimte voor ontwikkeling. We doen dit door een aantal onderdelen van het herstel- en innovatiepakket voor de culturele sector door te trekken in 2022, zoals de programmeringsgelden en budget voor opdrachten aan Utrechtse kunstenaars en initiatieven .
Samenleven en Sport
Het programma Samenleven en Sport richt zich op de opgave om de sociale basis van Utrecht te versterken. Door de coronacrisis is de sociale ongelijkheid vergroot. We zien dit in Utrecht met name bij jeugd, volwassenen met een laag opleidingsniveau of in een kwetsbare situatie en bij ouderen met een slechte gezondheid. Met de inzet van een verschillende activiteiten zetten we in op het versterken van de sociale cohesie in Utrecht, dragen we bij aan de gezondheid en mentale veerkracht van Utrechters en aan het vermogen van inwoners in kwetsbare situaties om mee te kunnen doen.
We ondersteunen mantelzorgers en faciliteren vrijwillige inzet en bewonersinitiatief op het gebied van zorg, welzijn en sport. We stimuleren jongeren om hun talenten te ontdekken en zetten in op het versterken van zelfvertrouwen en de mondigheid van de jeugd. Dit doen we onder meer met de inzet van het jongerenwerk en met activiteiten van Utrecht Kinderrechtenstad. We vergroten de taal- en digivaardigheid van volwassenen door onder andere de toegang via de digiTaalhuizen te verbeteren. In 2022 vragen we meer partijen om samen met ons mee te doen aan het Stadsakkoord Utrecht voor iedereen toegankelijk.
Veel van wat we willen bereiken in 2022 is gericht op duurzaam herstel na de coronacrisis. We richten ons op wat verenigingen en (vrijwilligers)organisaties nodig hebben om hun activiteiten weer te kunnen organiseren en inwoners (opnieuw) te bereiken. Met de maatregel Versneld Vernieuwen vangen we de negatieve corona effecten op, zoals het toegenomen gevoel van eenzaamheid. We stimuleren en versterken de samenwerking tussen zorgorganisaties en de sociale basis. Deze innovatieve samenwerking draagt bij aan de meest passende zorg en het voorkomen of verminderen van het beroep op de aanvullende zorg. Met deze extra incidentele inzet genereren we een structureel effect.
In 2022 stellen we een nieuwe meerjarenplanning op voor de groei van de sportaccommodaties tot 2040. En we ontwikkelen een Utrechtse aanpak voor sport en bewegen in de openbare ruimte. Met specifiek aandacht voor de ontwikkeling van urban sports.
Utrechts Vastgoed
De maatschappelijke waarde van het vastgoed staat centraal in ons vastgoedbeleid en in onze beleidskaders. In 2022 zal integraal voorstel voor een nieuw beleidskader (Kaderbrief Vastgoed), waarin de sturing op maatschappelijke waarde centraal staat, worden gedaan. Op basis van de pandvisie Magazijn De Zon zal in 2022 een investeringsvoorstel worden gedaan voor het complex aan de Oudegracht 167 (het voormalige Broese-pand).
Ons vastgoed is inclusief: bij onderhoud, renovatie of bouw is toegankelijkheid een uitgangspunt. In lijn met Motie 199 “Maak werk van UST” zal in 2022 een slag gemaakt worden met het toegankelijk maken van gemeentelijke accommodaties door inpandige aanpassingen aan meerdere gebouwen. In de Tweede Bestuursrapportage 2021 is weergegeven hoe hiervoor middelen worden vrijmaakt.
Wij dragen bij werken aan gezond stedelijk leven, door het versneld energieneutraal maken van het gemeentelijk kernvastgoed. Wij werken gefaseerd aan een volledig energie neutrale vastgoedportefeuille in 2040 door duurzaamheidsmaatregelen uit te voeren bij de gebouwen waar zich een natuurlijk investeringsmoment voor doet. In 2022 worden 2 projecten (onder andere Sportcampus) opgeleverd, de Multi Functionele Accommodaties Hart van Noord en Nieuw Welgelegen gaan in de planvorming.
Bedrijfsvoering / Overhead
De bedrijfsvoering van Gemeente Utrecht speelt dagelijks in op de vraagstukken en ontwikkelingen van de stad en levert dagelijkse producten en diensten voor de stad. Via onze bedrijfsvoeringsfuncties zorgen we ervoor dat primaire processen hun taken optimaal kunnen uitvoeren.
De volgende thema's vragen in 2022 onze aandacht:
Organisatieontwikkeling en de schaalsprong van de stad
De schaalsprong van de stad heeft onmiskenbaar invloed op (de ontwikkeling van) de organisatie. We zien al enkele jaren dat de groei voor flinke uitdagingen zorgt. De uitdaging zit in de realisatiekracht: er zit een gat tussen onze ambities en de realisatie ervan. Dat is niet alleen een kwestie van geld en capaciteit, maar heeft ook te maken met kwaliteiten en manieren van werken. In 2022 (het jaar van de lokale verkiezingen en een nieuw college) starten we met een meerjarige aanpak voor de verdere professionalisering van de organisatie in relatie tot onze groeiende stad, gebaseerd op de analyse die in 2021 gemaakt is. Onderdeel van deze aanpak zijn in elk geval het versterken van de realisatiekracht en meer zakelijkheid in onze manier van opgavegericht werken.
Versterking bedrijfsvoering
Dit meerjarige programma heeft als doel om capaciteit, inzet en sturing makkelijker en flexibeler rond de opgaven te organiseren. Om dit doel te bereiken zijn er twee belangrijke sturingsmechanismen ontwikkeld, namelijk:
- De Overheadsystematiek
De organisatie heeft behoefte aan een lichte, betrouwbare en wendbare bedrijfsvoering. Een bedrijfsvoering die qua omvang en werkzaamheden meebeweegt met de organisatie. De afspraak is dat de overhead meebeweegt met een vast percentage van de apparaatslasten. We hanteren hiervoor een percentage van 25,7%. Met het extra overheadbudget kunnen we blijven voldoen aan wettelijke eisen en kunnen we bedrijfsvoeringsknelpunten oplossen die het gevolg zijn van de groei van de stad.
- De Strategische Bedrijfsvoeringsagenda
Deze helpt ons prioriteren, aansturen en bijsturen. In 2022 werken we onder andere aan klantgericht werken in ketens, de digitale stad, communicatie en marketing van de stad en een meer diverse en inclusieve organisatie.
Financiën
In de Voorjaarsnota 2021 is een aantal keuzes gemaakt om tot een reële en sluitende begroting te komen. In de financiële strategie is gekozen voor het nemen van meer risico’s, de lokale belastingen te wijzigen en een beperkt aantal bezuinigingen die geen effect hebben op de stad.
Sinds de voorjaarsnota laat het financiële beeld een aantal ontwikkelingen zien. Deze ontwikkelingen zijn van invloed op de jaren 2022 en verder en vragen daarom om keuzes bij de programmabegroting.
Actuele ontwikkelingen in het financiële beeld
Een eerste ontwikkeling betreft het positieve saldo van de meicirculaire. Om te voorkomen dat er bezuinigd moest worden, is er in de Voorjaarsnota 2021 8 miljoen euro als risico structureel vastgelegd. Wij stellen voor het risico voor 2022 van 8 miljoen euro op te lossen met het positieve saldo uit de Meicirculaire 2021, voor het jaar 2023 lossen we 7 miljoen euro op van het risico en voor jaar 2024 1,8 miljoen euro. Het resterende positieve saldo uit de Meicirculaire 2021, eveneens ongeveer 8 miljoen euro, willen wij inzetten voor het verbeteren van het weerstandsvermogen, in lijn met het besluit bij de Voorjaarsnota 2021 om het weerstandsvermogen de komende jaren aan te vullen naar 1. Een restantbedrag van 2,3 miljoen euro voegen we toe aan de algemene dekkingsreserve omdat deze anders geheel leegloopt de komende jaren.
Een tweede belangrijke financiële ontwikkeling is het gevolg van de uitspraak van de Commissie van Wijzen over het geschil tussen Rijk en gemeenten over de structurele bekostiging van de jeugdzorg. Als gevolg van de uitspraak ontvangen gemeenten in 2022 gezamenlijk 1,314 miljard euro. De gemeente Utrecht ontvangt hiervan naar verwachting 26 miljoen euro incidenteel. De exacte omvang is nog onzeker en wordt duidelijk bij de Septembercirculaire 2021. Rijk en gemeenten hebben ook afgesproken om een hervormingsagenda op te stellen. De hervormingen moeten helpen om de jeugdzorg structureel beheersbaar te houden, naast de nodige aanvullende structurele middelen. Hier speelt een tweede onzekerheid, want de uitwerking van deze hervormingsagenda volgt naar verwachting in het najaar van 2021. Hierover vindt nog overleg plaats tussen gemeenten en het Rijk.
In de Voorjaarsnota 2021 is aangegeven dat het programma Ondersteuning op Maat financieel uit de pas gaat lopen voor de onderdelen jeugdzorg, asielbeleid, integratiebeleid en de WMO.
Wij stellen voor 23 van de eerdergenoemde 26 miljoen euro die we verwachten in te zetten voor de meest acute knelpunten in de jeugdzorg in 2022 en 2023 én voor uitvoering van de hervormingsagenda. In het programma Ondersteuning op Maat geven we aan hoe we dit bedrag in 2022 en 2023 gaan inzetten.
Hoewel de precieze uitwerking van de hervormingsagenda nog onzeker is en er nog onzekerheden bestaan over de exacte omvang van de incidentele middelen voor Utrecht, verwachten wij met de kennis van nu dat we met de inzet van deze 23 miljoen euro kunnen doen wat nodig is. Wanneer er komende periode meer duidelijk wordt weten we ook of het restant, dat we nu ramen op 3 miljoen euro, nog moet worden ingezet. Deze afweging maken we bij de Voorjaarsnota 2022.
Kortom, een aantal zaken is ongewis in de jeugdhulp, zowel op inhoud (gevolgen corona komende jaren, impact toegenomen mentale problematiek jongeren) als financieel (uitkomst verdeelmodel, structureel budget rijk, impact wijziging woonplaatsbeginsel). We monitoren de (financiële) ontwikkelingen nauwgezet om te bepalen of de gekozen 11,5 miljoen euro in 2022 voldoende is om de noodzakelijke investeringen in de jeugdhulp te doen en invulling te geven aan de Hervormingsagenda van het Rijk. Deze informatie delen we met de raad en zal dus betrokken worden bij de integrale afweging 2022.
Financiële ontwikkelingen als gevolg van de coronacrisis
De ontwikkeling van de coronapandemie blijft onzeker. Na het loslaten van maatregelen in juni 2021 kwamen er een maand later nieuwe aanscherpingen. We zien dat vaccineren helpt om corona onder controle te krijgen waardoor coronamaatregelen meer worden losgelaten en de economie zich verder herstelt. In lijn met Kaderbief 2020, de Begroting 2021 de Voorjaarsnota 2021 is scenario C het economische uitgangspunt voor deze begroting. In ons weerstandsvermogen houden we rekening met het feit dat zich een nieuwe lockdown kan voordoen door dit voor 25% op te nemen in ons weerstandsvermogen (scenario D). De actualisatie van Scenario C leidt tot lagere kosten in 2021, die voor een deel verschuiven naar 2022.
Ontwikkeling weerstandsvermogen
Het weerstandsvermogen is ten opzichte van de verantwoording 2020 met 0,09 gedaald tot 0,71. Dit is inclusief het kwantificeerbare deel van de risico’s als gevolg van de coronacrisis in scenario D. Zonder dit effect zou het weerstandsvermogen 0,75 bedragen. Een vermindering van het weerstandsvermogen tot 0,8 was voorzien in de Programmabegroting 2021, als onderdeel van financiële strategie corona. Door een toename van risico’s buiten corona is een hogere weerstandscapaciteit nodig, terwijl de beschikbare weerstandscapaciteit afneemt door het aanspreken van de algemene reserve in verband met de coronacrisis. Daarnaast valt een deel van de onbenutte belastingcapaciteit weg als gevolg van de belastingverhoging waartoe is besloten bij de voorjaarsnota. In de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing laten wij zien hoe het weerstandsvermogen uiterlijk in 2024 weer is hersteld en op de veilige 1 staat. Door het inzetten van een deel van de extra incidentele middelen uit de meicirculaire loopt het weerstandsvermogen sneller op dan in het herstelplan dat was opgenomen in de voorjaarsnota.