1.2 Het mobiliteits- en parkeergedrag dragen bij aan een aantrekkelijke stad

We onderzoeken de mogelijkheid van een buurtfietsenstalling in de Strosteeggarage en voeren die zo mogelijk uit. Met Klepierre richten we de bovenste verdieping van hun parkeergarage in Hoog Catharijne in tot fietsenstalling. We werken aan plannen om samen met NS en ProRail de restopgave rond Utrecht Centraal op te lossen. Met NS gaan we door middel van tariefdifferentiatie testen of we meer mensen hun fiets in de bewaakte fietsenstallingen kunnen laten stallen, zonder dat het exploitatietekort toeneemt. Op station Utrecht Lunetten wordt het aantal stallingsplaatsen uitgebreid. We maken in overleg met SOLGU de toegankelijkheid van de bewaakte stallingen in de binnenstad beter voor mensen met een buitenmodelfiets.

We willen het aantal buurtstallingen dat we realiseren verhogen van 2 naar 3.
De hoeveelheid rekken die we in de openbare ruimte plaatsen laten we groeien van twintig naar 30 locaties.
Bij herinrichtingen of groot onderhoud voegen we indien nodig extra stallingsplaatsen toe. We treffen voorbereidingen om de in de omgeving Mariaplaats de piek van het tekort aan stallingsplaatsen te verminderen.

Ter afronding van de parkeervisie die in 2021 door de raad is vastgesteld, bieden we begin 2022 de laatste vier modules ter besluitvorming aan de raad aan (Parkeerhubs, Parkeren en toegankelijkheid, Aanpak parkeren openbare ruimte en Fietsparkeren) en gaan we aan de slag met de uitvoering:

• We passen de parkeernormen toe bij nieuwe ontwikkelingen, waarbij het mogelijk is om (een deel van) de parkeerplaatsen om te zetten in deelautoplekken, fietsparkeren of parkeren in een parkeerhub op afstand.
• Op plekken waar parkeeroverlast wordt ervaren gaan we in gesprek met de buurt en bieden de mogelijkheid om betaald parkeren in te voeren, als de parkeeroverlast niet op een andere manier opgelost kan worden. Rondom de grote ontwikkellocaties als Cartesius en Merwede zal betaald parkeren ingevoerd worden om overlast in de toekomst te voorkomen. We kijken in deze projecten ook naar het bieden van alternatieven als deelmobiliteit en parkeren in hubs en manieren om de openbare ruimte aantrekkelijker te maken als er ook parkeerplekken opgeheven kunnen worden.
• We verbeteren de vindbaarheid en het gebruik van de garages en P+R locaties, zowel online als door bewegwijzering en acties. We zoeken actief naar mogelijkheden om meer garageplekken beschikbaar te krijgen zodat vergunninghouders van straat naar een garage kunnen overstappen.
• We breiden de laadcapaciteit in de gemeentelijke garages uit, daar waar mogelijk.
• We werken aan de ontwikkeling van de parkeerhub op Papendorp zodat bewoners en bezoekers van de grote ontwikkellocaties Merwede en Beurskwartier vanaf 2025 in de hub kunnen parkeren.
• We maken met de provincie en regiogemeenten in U Ned verband een regionale parkeerstrategie.
• We bieden de mogelijkheid om parkeerplekken dubbel te benutten of op te heffen bij herinrichtingen of op verzoek van buurtinitiatieven om de openbare ruimte anders te benutten. We streven hierbij naar het jaarlijks opheffen van gemiddeld 1% van de straatparkeerplekken in de hele stad.

Vanuit het regionale samenwerkingsverband Goedopweg realiseren wij met partners diverse acties gericht op het verleiden van mensen om op een andere wijze; op een ander tijdstip, met een ander vervoersmiddel of door niet te reizen. Belangrijke inzet is het vasthouden van gewenst gedrag tijdens de lockdown als gevolg van Corona.
Dit pakket van maatregelen zijn onderdeel van de Korte Termijn Aanpak 2019-2024 van Rijk en Regio. In 2022 realiseren we verschillende acties vanuit een aantal aanpakken:

• Met grote werkgevers en onderwijsinstellingen maken we op vrijwillige basis afspraken over thuiswerken, duurzaam reizen en hybride onderwijs. We analyseren mobiliteitsgedrag en geven via Goedopweg adviezen met handelingsperspectief. In 2021-2022 vindt extra inzet plaats door met werkgevers in de werkgebieden USP/Rijnsweerd, Stationsgebied en Lage Weide/De Wetering-Haarrijn afspraken te maken hoe we het hoge aandeel thuiswerken, leren op afstand en spreiden van mobiliteit en tijd en ruimte veroorzaakt door Corona voor de toekomst kunnen vasthouden.
• Via GoedOpWeg zoeken we naar mogelijkheden om ook het MKB actief anders te laten reizen.
• Voor reizigers die <15km bij hun werk wonen en andere doelgroepen aan de Westelijke Stadsboulevard worden er in 2021-2022 maatregelen ontwikkeld en uitgerold om hen te verleiden duurzaam te reizen. Onduidelijk is hoe we MKB kunnen rubriceren en stimuleren om een bijdrage te leveren aan de mobiliteitstransitie. Komend jaar gaan we op zoek naar effectieve aanpakken van MKB.
• Ook in 2022 bieden we weer fietsactiviteiten op scholen aan. De wijkenaanpak richt zich op aanbod of activiteiten die bijdragen aan ‘mobiliteit voor iedereen’. Het is gericht op het stimuleren van (veilig) fietsen en lopen in de wijk voor doelgroepen als U-pashouders, statushouders en andere inwoners van Utrecht voor wie fietsen (nog) niet of minder vanzelfsprekend is. We gaan in 2022 door met het aanbieden van fietslessen in wijken.
• Fietshub Overvecht is, samen met het verzorgen van fietslessen, een mooi voorbeeld van bestrijding van vervoersarmoede. Tot medio 2021 zijn er 110 fietsen uitgeleverd en zijn er nog 190 beschikbaar. De vraag lijkt te stagneren. We verwachten dat de doelgroepen er wel zijn maar dat we die niet weten te bereiken. In 2021 gaan we op zoek naar kansrijke interventies die we in 2022 kunnen testen en uitvoeren in de (achterstands)wijken. Mogelijk leidend tot nieuwe locatie(s).

Verkeersmanagement
Met hulp van verkeerslichten, detectie, bewegwijzering en reisinformatie sturen en regelen we het verkeer in onze stad. Op basis van het geactualiseerd Mobiliteitsbeleid 2040 willen we nog duidelijkere keuzes maken bij het sturen en prioriteren van het verkeer in de stad. In 2021 is het tactische regelkader voor het inzetten het verkeersmanagement in de stad gereed. Daarmee maken we scherper hoe we al het verkeer in de stad willen en kunnen regelen en sturen. Dit kader wordt geoperationaliseerd in de verkeersystemen waar dat technisch mogelijk is. Daarmee wordt ervaring opgedaan wat het betekent om verkeer te sturen met de huidige assets en ontstaat een beeld van de effectiviteit, de huidige mogelijkheden en kan het toekomstbeeld beter ingevuld worden.
In 2021 zijn er zo’n 50 kruispunten (gefaseerd) voorzien van een iVRI: intelligente verkeersregelinstallatie. Daarnaast kunnen iVRI’s ook richting gebruikers communiceren met bijvoorbeeld informatie over groentijden. In 2022 leren we van de mogelijkheden die de nieuwe iVRI’s ons brengt, evalueren we de inzet hiervan en optimaliseren die waar nodig en mogelijk. Daarnaast ontwikkelen we in 2022 concrete plannen voor de verdere uitrol en inzet van slimme technologie om slim te kunnen sturen. Niet alleen verkeer, maar alle mobiliteitsstromen.
Ook bewegwijzering helpt bij het beter sturen en regelen van het verkeer. De autobewegwijzering (de blauwe borden) hebben in 2021 een flinke update gekregen. De voetgangersbewegwijzering in het centrum is waar nodig vernieuwd.
Verkeersmanagement organiseren we in regioverband. Rijkswegen, provinciale en stedelijke wegen vereisen een netwerkgerichte sturing zoals we dat tot en met 2022 in Regionale Samenwerking Verkeersmanagement hebben geregeld. Uiterlijk in 2022 willen we afspraken gemaakt hebben hoe we dat de daaropvolgende jaren organiseren en financieren.

Smart Mobility en Deelmobiliteit
Binnen het thema Smart Mobility werken we gericht aan het aanjagen en implementeren van innovaties die na onderzoek en eventueel een praktijktest in de stad kunnen worden opgeschaald en zo bijdragen aan het (versneld) realiseren van de ambities uit het mobiliteitsplan 2040 en de Ruimtelijke Strategie Utrecht. Met de inzet van Smart Mobility werken we aan het versnellen van de transities van passieve naar actieve mobiliteit; van bezit naar gebruik van mobiliteit en van statisch naar dynamisch ruimtegebruik. In dat kader starten we rond de zomer met een pilot gericht op het reduceren van ervaren fietsdrukte, en in de tweede helft van het jaar een pilot met intelligente toegang en vanaf het laatste kwartaal van 2021 met tenminste twee pilots op het terrein van buurthubs met deelmobiliteit.  

Vanwege de vele voordelen (gezondheid, duurzaamheid, ruimte-efficiëntie) werken we in 2022 op basis van het in 2021 geïntroduceerde vergunningstelsel en de pilot e-deelbakfietsen ook aan de verdere opschaling van deelmobiliteit in Utrecht. In eerste instantie wordt het aanbod uitgebreid rondom OV-knooppunten, de belangrijkste bestemmingen en in de wijken (betaald parkeren eerst) is het aanbod van deelvervoer fors toegenomen. Ook aanbod van deelauto’s neemt fors toe, onder andere in gemeentelijke garages, waarover we afspraken maken met aanbieders. In 2021 en de eerste helft van 2022 werken we met de aanbieders aan een nieuw samenwerkingsmodel voor deelauto’s, zodat er ruimte ontstaat voor nieuwe aanbieders en (door)ontwikkeling van concepten die passen bij de stad. Maas-pilot (Mobility as a Service) is na corona weer op gang gekomen. In de tweede helft van 2021 worden de meeste OV en deelmobiliteitspartijen aangesloten, en ingezet op een sterke toename van het aantal actieve gebruikers Leidsche Rijn en Vleuten-De Meern. We zorgen er via Goedopweg voor dat de Maas-app Gayio bekendheid krijgt in de hele stad. Op termijn leidt de opschaling van deelmobiliteit tot een MaaS-systeem met een goed aanbod van verschillende vormen van deelmobiliteit voor bewoners en andere gebruikers.

Nog te starten in 2021 en doorlopend in 2022 zijn een of enkele pilots rond dynamisch ruimtegebruik. Door ruimtes op verschillende momenten een andere functies te geven, gaan we efficiënter om met schaarse stedelijke ruimte. Denk hierbij aan combinaties van (fiets)parkeren, logistieke functies en terrassen in dezelfde ruimte maar op andere momenten, seizoenen, vakantieperiodes, spits- of schooltijden. Op zoek naar oplossingen voor ervaren fietsdrukte op plekken in de stad waar het te druk is wordt er op de Biltstraat getest met diverse experimenten. We monitoren het effect en bij succes worden instrumenten in 2022 breder in de stad ingezet, aanvullend op fysieke herinrichting. Binnen het spoor van bezit naar gebruik starten we vanaf eind 2021 met minimaal twee tot vier pilots met buurthubs met deelmobiliteit, naast de reeds bestaande pilot in de Grifthoekgarage. Het testen van uiteenlopende hub-concepten op uiteenlopende plekken in de stad, geeft ons kennis en houvast voor de verdere uitrol van hubs de komende jaren.