1.1 Utrecht heeft voldoende toekomstbestendige werknemers en werkgelegenheid die passend is bij de groei van de stad

De veerkracht van de arbeidsmarkt is een belangrijke factor waarop we als regio goed scoren. Ook in coronatijd hebben we laten zien een veerkrachtige regio te zijn. Om deze sterke uitgangspositie te behouden, moet de beroepsbevolking voldoende gekwalificeerd zijn voor de huidige en toekomstige behoeften van bedrijven, kennisinstellingen en overige organisaties. Investeren in menselijk kapitaal, in de talenten van mensen, en het ontwikkelen van een meer inclusieve en meer op vaardigheden georiënteerde arbeidsmarkt is daarmee een belangrijke opgave waar we met elkaar voor staan. Hiervoor hebben we met partners een gezamenlijke Regionale Human Capital Agenda (HCA) ontwikkeld. Deze werken we in 2022 verder uit volgens de volgende lijnen:

1. Mogelijk maken van het soepele en veilige kunnen overstappen van naar tekort- en groeiberoepen.
2. Leven lang ontwikkelen (LLO) vanzelfsprekend voor iedereen.
3. De Utrechtse beroepsbevolking is digitaal vaardig. Dit doen we samen met de partners in de arbeidsmarktregio’s (UWV, gemeenten, vakbonden, werkgeversverenigingen), o.a. via het regionale mobiliteitsteam en de koepelorganisaties (Utrecht Zorg, Technologieraad, Utrecht Tech Community en Utrecht leert).

We zetten daarbij proactief in op de marktgroepen ‘bouw, techniek en energietransitie’, “ICT en digitale vaardigheden”, “gezondheid” en “onderwijs”. Zij raken het hart van de Utrechtse economische structuur en groei, bieden een grote kans op toekomstbestendige werkgelegenheid en hebben een tekort aan gekwalificeerd personeel, dat ook de komende jaren naar verwachting aanhoudt.

• Marktgroep bouw, techniek & energietransitie: we zetten in op initiatieven die kiezen voor, en leren en werken in de techniek bevorderen. We stimuleren, ondersteunen en brengen activiteiten bij elkaar die toekomstbestendig werk creëren en daartoe opleiden in de sector Bouw, Techniek, Circulaire Economie en Energietransitie met een focus op kwetsbare mensen en buurten, op vmbo/mbo en het toekomstbestendig werk. Dit doen we door:    
  • Voortzetting en opschaling van bestaande projecten.
  • Nieuw op te starten projecten die direct de gevolgen van de coronacrisis en mismatch op de arbeidsmarkt verkleinen.
  • Deelname in bestaande en toekomstige samenwerkingsverbanden.
  • (Toekomstige) basis versterken, middels goed en actueel (techniek)onderwijs in de regio.
  • Slimme verbindingen maken met andere gemeentelijke doelstellingen zoals; Samen voor Overvecht, Utrecht Circulair, Energietransitie, Strijkviertel, Onderwijs, SROI, WSP, UWV en Werk en Inkomen.
• Marktgroep Gezondheid: we werken nauw samen met diverse netwerkpartijen waaronder Utrechtzorg (werkgeversorganisatie zorg en welzijn), Health Hub Utrecht (HHU) coalitie Arbeidsmarkt, HCA, ROC Midden Nederland en MBO Utrecht, WSP en UWV aan het realiseren van een balans op de arbeidsmarkt in de zorg en welzijn in de arbeidsmarktregio Utrecht.
  We geven een vervolg aan de in 2021 gestarte pilot “Regionaal Talent en Transferpunt Zorg en Welzijn” (RTTP), waarin we met circa acht bij Utrechtzorg aangesloten zorgverleners ervaring opdoen om via een op vaardigheden gerichte aanpak werkzoekenden (veelal uit krimpsectoren) toe te leiden naar duurzame functies in de zorg. De pilot voorziet in maatwerk gericht op herintreders, zij-instromers, doorstromers en studenten en stagiaires. Tegelijkertijd stimuleren we zorgorganisaties om vorm te geven aan zorginnovatie door nieuwe innovatieve functies te creëren, de zorg meer wijkgericht te organiseren én gebruik te maken van arbeidsbesparende technologie. Hierbij sluiten we nauw aan op de initiatieven van de HHU zoals de Health Transformation School Utrecht. In G4-verband stemmen we onze aanpak af en trekken waar mogelijk gezamenlijk op richting ziektekostenverzekeraars, zorgkantoren en landelijke overheid (VWS).
• Marktgroep onderwijs: voor de aanpak van het lerarentekort is in de regio het actieprogramma ‘Utrecht leert’ opgezet. Samen met schoolbesturen, opleiders en werkgeversservicepunten wordt gewerkt aan instroom, opleiding en behoud van onderwijsprofessionals. Zie hiervoor ook het Programma Onderwijs.
• Marktgroep ICT en digitale vaardigheden: we vervolgen onze inzet voor stichting Utrecht Tech Community (UTC); we blijven signaleren wat de ontwikkelingen en behoeften binnen het bedrijfsleven en onderwijs zijn. Met de betrokken werkgevers en onderwijsinstellingen voeren we het gesprek over de benodigde en gevraagde investeringen en de opgeleverde resultaten.
  Op middellange termijn verbinden we onze marktgroep met de doelstellingen van de regionale HCA en de landelijke HCA-ICT, en vertalen deze naar activiteiten binnen de marktgroep. Op lange termijn ontwikkelen we initiatieven gericht op het voortgezet onderwijs: hoe meer leerlingen te enthousiasmeren voor een vervolgopleiding richting ICT. 
  We willen het aandeel van de Utrechtse beroepsbevolking dat niet voldoet aan basisniveau 2 van de UWV digitale vaardigheden omlaag brengen. We zijn nauw betrokken bij de ontwikkelingen van een universele skill-taal (UWV en TNO). 

Investeringsklimaat
Vanuit de pijler investeringsklimaat werken we aan de transitie van de lokale economie naar een gezonde, duurzame en digitale economie door het regionale ecosysteem te versterken en randvoorwaarden (talent en kapitaal) te creëren voor innovatieve oplossingen. Er wordt gewerkt aan activiteiten op gebied van (financieel)instrumentarium, netwerken, lobby en strategische projecten en samenwerkingsverbanden.

2022 is het tweede volledige jaar van de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij (ROM) en de Economic Board Utrecht (EBU) nieuwe stijl. De ROM kan op veel interesse bij haar doelgroep rekenen en ontwikkelt zich in 2022 verder tot hét loket voor innovatief ondernemerschap in de regio. De EBU zetten we in als orgaan dat strategisch advies, netwerkkracht en ondersteuning op lobby levert ten aanzien van de economische ontwikkeling van de regio. Hiernaast werken we aan de uitvoering van de subsidieregel 'Versterken Utrechtse ecosysteem voor starters en groeiers'. Met de ROM en het Utrechts startup/scale-up netwerk verkennen we daarbij ook welke (internationale) netwerkactiviteiten zoals handelsmissies en events opgezet kunnen worden om het regionale mkb verder te ondersteunen. Met de U10 werken we samen aan de economische positionering van de regio.

Om het verenigd bedrijfsleven en andere instellingen te helpen om gezamenlijke faciliteiten gezamenlijk te kunnen betalen, faciliteren we het Ondernemersfonds Utrecht door 11,1% van de Onroerend Zaakbelasting op niet-woningen te verstrekken aan Stichting Ondernemersfonds Utrecht die het Ondernemersfonds Utrecht voor de samenwerkende betalers van de OZB niet-woningen coördineert. Verder zoeken we aansluiting bij de verschillende nationale en Europese fondsen en subsidies die opgezet worden (onder andere EFRO) om gezamenlijke innovatieprojecten van bedrijfsleven, kennis- en onderwijsinstellingen en overheden (de regionale triple-helix) te kunnen ondersteunen. Ook versterken we de samenwerking met de Wijkontwikkelingsmaatschappijen (WOM) om economische ontwikkeling in specifieke wijken te stimuleren door een grotere diversiteit aan ondernemingen te bewerkstelligen.

Het International Welcome Centre Utrecht Region (IWCUR), een initiatief van Gemeente Utrecht, Provincie Utrecht, Gemeente Amersfoort en de Universiteit Utrecht, is het contactpunt voor internationals (in brede zin) in de Utrechtse regio. Er zijn inmiddels 50 partijen uit de regio partner geworden van het IWCUR, zowel corporates als serviceproviders, commercieel en niet commercieel (culturele organisaties, regiogemeenten etcetera). Zo wordt onder andere nauw samengewerkt met de ROM en het Utrecht Science Park. Deze partnerships en samenwerkingsverbanden breiden we in 2022 verder uit.

De coronacrisis heeft in 2021 veel economische aspecten van de stad opgeschud en veranderd en andere ogenschijnlijk ongemoeid gelaten. Dit geldt zeker ook voor het Utrechtse vestigingsklimaat

Werklocaties
Voor kantoren zal het gebruik deels anders worden maar het is de verwachting dat de opname van m2 hetzelfde blijft. De krapte op bedrijventerreinen blijft onverminderd voortduren, terwijl we een leegstand hebben zien ontstaan in de binnenstad en in mindere mate in de winkelgebieden buiten het centrum. De trend van toenemend online shoppen was al aanwezig en is versnel Corona.

Dit heeft een aantal consequenties. Het aanbieden van plekken voor werk en bedrijven behoeft een steeds meer regionale verdeling van waar wat (en waar niet). Dit sluit aan bij Regionale Economische Agenda en andere afspraken over werklocaties die we regionaal maken. We versterken de economische bedrijvigheid op en impact van het Utrecht Science Park, uiteraard in samenwerking met regiopartners, stichting USP, de partners UU, HU en UMC, regiogemeenten en de provincie Utrecht. We programmeren de regionale werklocaties steeds meer in gezamenlijkheid en complementair aan elkaar. Zo kunnen ketens en clusters van werkgelegenheid ontstaan. Daarbij houden we nadrukkelijk rekening met de maakindustrie, de transitie naar een circulaire economie, stadsdistributie, de creatieve beroepen en de vakmensen die in de regio wonen.

We trekken actief bedrijven aan die passen bij de koers van Gezond Stedelijk Leven. We zien met name kansen voor bedrijven uit de hierboven genoemde marktgroepen. Hierbij is het van belang om nog meer onze acquisitie en activiteiten gericht om bedrijven in Utrecht te behouden te focussen op de sectoren die verbonden zijn aan de marktgroepen. Dit doen we samen met externe partners als kennisinstellingen en bedrijven.

In 2022 blijven we ons inzetten om de binnenstad vitaal en aantrekkelijk te houden als belangrijk onderdeel van het vestigingsklimaat van Utrecht. Dat is niet alleen belangrijk voor bewoners en bezoekers van de binnenstad maar ook als visitekaartje voor nieuwe bedrijven en hun werknemers die in steeds grotere mate de omgeving van een werknemer als factor meenemen in het besluitproces van een nieuwe baan. Deze inzet voor de binnenstad pakken we verder op in het plan Morgen Mooier Maken, de samenwerking van de gemeente met partners om de binnenstad een impuls te geven.

Behalve de binnenstad hangt een bruisend economisch ecosysteem ook af van bedrijven die niet direct als high end worden gezien, waar Utrecht vaak mee geassocieerd wordt, zoals financiële en andere dienstverleners. In 2022 zullen we de aandacht voor starters, scale-up, creatieven en maakbedrijven in het faciliteren in ruimte en een goede doorverwijzingsfunctie naar landelijke en regionale (subsidie)regelingen en andere vormen van ondersteuning continueren. Dit doen we onder andere ook door de gebieden in de stad waar een mix van wonen en werken voor de hand ligt …. Zin is niet af. Moet ‘ook door’ ‘in’ zijn?

Naast de binnenstad houden we aandacht voor winkelgebieden buiten het centrum, die onderdeel zijn van de hoofdwinkelstructuur. Dit gebeurt via de ‘Aanpak meest Kwetsbare winkelgebieden’ die in 2021 gestart is en in 2022 doorloopt. Naast de economische aspecten, zoals werkgelegenheid, zijn deze winkelgebieden van maatschappelijk belang door de verzorgende functie die ze hebben voor het specifieke (woon)gebied waar ze in liggen. Hier willen we ons meer op focussen in een integrale aanpak.

Toerisme en verblijven
We willen een stad zijn waar bezoekers welkom zijn en de ontmoeting tussen toeristen en inwoners een positieve impact nalaat op de stad.
Evenementen maken Utrecht aantrekkelijk om te leven, zorgen voor werkgelegenheid en zijn goed voor de winkels en de horeca. In 2021 is de evenementenbranche vanwege de coronamaatregelen compleet stilgevallen. Met de inzet van het Evenementenfonds Utrecht hebben we deze sector waar mogelijk ondersteund. In 2022 moeten meer evenementen weer terugkeren naar de stad.

Utrechtse horeca heeft het zwaar te verduren gehad. De verwachting is dat de sector weer kan herstellen, wanneer nieuwe beperkende maatregelen uitblijven en voldoende personeel kan worden aangetrokken. Bij nieuwe maatregelen kijken we hoe we ondernemers kunnen ondersteunen, bijvoorbeeld door het mogelijk maken van extra tijdelijke terrassen.

De toeristensector is herstellende van de coronamaatregelen en –effecten. De verwachting is dat net als de horeca ook deze sector zich zal herstellen, mits nieuwe besmettingsgolven uitblijven. Het is de vraag of de binnenlandse toeristenmarkt voldoende sterk is om het verlies op te vangen. Wat betreft deze doelgroep blijven we bij de strategie om het accent te verleggen van grootschalig toerisme naar bezoek dat past bij het karakter van de stad, gefocust op erfgoed, cultuur, zakelijke evenementen en de fiets en zo te investeren in het behoud van de kwaliteit van de stad en haar bezoek.

Dit geldt ook voor het zakelijk toerisme met beurzen en congressen. Ook hier zien we de potentie om snel te herstellen, maar dit is ook afhankelijk van het verloop van de pandemie. Samenwerking met externe partners en focus op Gezond Stedelijk Leven biedt mogelijkheden om dit deel van de verblijfseconomie een extra impuls te geven.

Met de nieuwe wet op de Toeristische Verhuur van woningen (2021) heeft Utrecht een registratieplicht voor vakantieverhuur ingevoerd. Medio 2022 volgt de meldingsplicht.

Utrecht Marketing is voor de promotie van Utrecht als bezoekersstad een belangrijke partij. De opdracht vanuit de gemeente is met vier jaar verlengd wat de rust en de zekerheid biedt om na de coronapandemie, waardoor hun activiteiten van koers moesten veranderen, weer full force op de reguliere doelen en doelgroepen gericht worden. Uiteraard blijven we een vinger aan de pols houden, onder meer door de jaarlijkse monitoring in de Utrecht Monitor, de Airbnb Monitor en krijgen inzicht van de hotelbezetting door Visitordata.